تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

دانسته سوم؛ تکنیک های خلاقیت در ایده پردازی – آنچه بهتر است قبل از شرکت در یک استارتاپ ویکند بدانیم

همه ما می دانیم که برای راه اندازی استارتاپ باید ایده ای نو داشته باشیم. بدین معنا که خلقی جدید و یا تغییری صحیح در یک روند، به وجود بیاوریم. اما سوال اصلی این است که ایده ها از کجا به ذهن افراد خطور می کند؟ آیا صاحبان کسب و کارهای موفق، افراد خارق العاده و با استعدادهای منحصربه فردی هستند که تنها ایده های خاص و پربازده به ذهن آن ها خطور می کند؟ یا نه، هر کسی می تواند چیز جدیدی خلق کند…؟ تفاوت ها و توانستن ها از کجا ناشی می شود؟

مخلص کلام؛ ایده خوب از کجا به ذهن آدم می رسد؟ چطور خلاق تر باشیم؟ تکنیک های خلاقیت در ایده پردازی چیست؟

تاثیر خلاقیت در ایده پردازی برای استارتاپ ویکندها

در مقالات پیشین، از چیستی و چگونگی استارتاپ و استارتاپ ویکندها آگاه شدیم. دانستیم که مهمترین ویژگی استارتاپ ها، نوآوری و مدل درامدی تکرارپذیر و مقیاس پذیر است. و الان باید بگوییم که خلاقیت در هر سه ویژگی آن تاثیر به سزایی دارد. با خلاقیت (creativity) می توان به نوآوری (innovation) رسید می توان تفاوت و مزیت خلق کرد و می توان هزینه ها را کاهش داد. واضحتر اینکه خلاقیت از ریشه ی خلق گرفته شده است که یعنی به وجود آوردنِ چیزی که قبلا نبوده و این عین استارتاپ است.

خبر خوب اینکه با تکنیک های خلاقیت در ایده پردازی همه می توانند خلاق باشند. برخلاف تصور عام، اینگونه نیست که ایده به یکباره به ذهن کسی خطور کند. بلکه خلاقیت در ایده پردازی ناشی از یک ذهن غنی و جستجوگر است و این تکنیک ها تمرینِ خلاقتر شدن هستند.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

خلاقیت و ایده پردازی برای همه فصول

داشتن ذهن و شخصیت خلاق و ایده پرداز، به شما توانایی حل مساله، در هر موقعیتی می دهد. چه در زندگی روزمره چه در هر نوع کسب و کاری. در نتیجه پروراندن چنین شخصیتی در خود، نه برای راه اندازی یک استارتاپ، بلکه مهمتر از آن، لازمه داشتن تجربه بهتر از زندگیتان می باشد. و تمام متدها و راهکارهای بعدی، شما را قادر به ایده پردازی برای حل هر مساله ای می کند و نه تنها برای استارپ ویکندها.

انواع تکنیک های خلاقیت در ایده پردازی

متدلوژی ها و تکنیک های فراوانی برای خلاقیت در ایده پردازی وجود دارد اعم از طوفان فکری (brain storming) ، اسکمپر (scamper) و… . اما یک چیز ثابت در همه ی آن ها وجود دارد؛ خارج کردن ذهن افراد از چارچوب و قاعده ی فعلی. پاسخ هایی که هم اکنون به مسائل داده شده حاصل فکر و منطق الان است پس باید برای ارائه ی پاسخی دیگر برای خلقی دیگر، متفاوت اندیشید. باید خارج از عادت های ذهنی و اصول و قواعد همیشگی اندیشید. این روش ها کاری می کنند که فرد از زمینه جدا شود و به زوایایِ دیدِ متفاوت برسد.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

ما از بین انواع روش ها، ۲۰ تکنیک موثر برای طوفان فکری، که شما را مجهز به ایده پردازی خلاقانه، به طور فردی و تیمی می کند انتخاب کرده ایم.

نکته: البته قابل ذکر است که تمام این تکنیک ها زمانی موثر است که فرد بداند مسئله چیست و درصدد حل آن برآید. سوال باید مشخص باشد که ما دنبال راه حل خلاقانه باشیم. پس پیش از اینکه وارد تکنیک های خلاقیت در ایده پردازی و حل مساله بشوید اطمینان حاصل کنید که مساله را به درستی شناخته اید.

  ۲۰ تکنیک موثر برای طوفان فکری و خلاقیت در ایده پردازی

۱- سفر زمان (Time Travel) : اگر در یک دوره دیگری از تاریخ بودید با مساله تان چگونه برخورد می کردید؟ ده سال، صد سال، هزار سال و یا ده هزار سال پیش این مساله چگونه حل می شد؟ در آینده چطور؟ ده یا هزار سال بعد. خود و مساله تان را در شرایط آن زمان تجسم کنید و هر چه به ذهنتان می رسد بنویسید.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

نکته۱ : به ایده های هم هر چقدر باورنکردنی یا مضحک، به هیچ عنوان نخندید چون بیشتر مواقع نوآوری از همین ایده ها آغاز می شود.

نکته۲ : به هیچ عنوان و به هیچ عنوان در زمان ایده پردازی، ایده را قضاوت نکنید و جلوی پروبال گرفتنش را نگیرید بلکه تا می توانید به آن اجازه رشد دهید. تفکر واگرا داشته باشید و با عینک چرا که نه، می شود نگاه کنید. وقتی هر چه به ذهنتان رسید را نوشتید، به کمک چند فیلتر که برای شما مهم است مثل محدودیت زمانی یا محدودیت مجوز و … تفکر همگرا را شروع کنید و ایده ها را سبک سنگین کنید تا به اجماع برسید.  

۲- تغییر مکانی فرضی (Teleportation) : اگر شما جای دیگری بودید و با این مساله مواجه می شدید آن را چگونه حل می کردید؟ مثلا یک کشور یا یک منطقه جغرافیایی دیگر یا حتی یک جهان دیگر و کره ی دیگر. چطور آن مساله را مدیریت می کردید؟

۳- تغییر ویژگی (Attribute change) : اگر شما جنسیت دیگری داشتید چطور به این مساله فکر می کردید؟ مثلا سن، نژاد، قوه هوشی، قد، وزن یا ملیت دیگری داشتید. با هر تغییر ویژگی شما در معرض طیف جدیدی از تفکر قرار می گیرید که پیش از آن، نسبت به آن هیچ تصوری نداشتید.

۴- نقش بازی کردن (Rolestorming) : اگه کس دیگری بودی چه کار می کردید؟ اگر مادر یا پدرتان بودید چطور مساله را حل می کردید یا حتی اگر معلمتان، مدیرتان، شریکتان و یا بهترین دوستتان و یا حتی دشمنتان بودید چیکار می کردید؟ خودتان را آن آدم ها تجسم کنید و فکر کنید.

۵- شخصیت های برجسته و سمبلیک (Iconic Figures) : این مورد تقریبا شبیه به مورد قبلیست با اندکی تغییر. خب. چه می شد اگر شما یکی از شخصیت های برجسته ی تاریخ بودید مثل مادر ترزا، بودا، مسیح، انیشتین، هیتلر؟ یا حتی اگر از شخصیت های برجسته حال حاضر بودید چطور؟ باراک اوباما، استیو جابز، بیل گیتس، وارن بافت، استیون اسپیلبرگ و … . اگر چنین شخصی بودید در مورد موقعیتی که الان در آن هستید چطور فکر می کردید؟ این تکنیک خلاقیت در ایده پردازی بسیار هیجان انگیز است.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

۶- قدرت ماورایی (Superpowers) : چه می شد اگر شما قدرت های ماورایی و قهرمانانه داشتید مثلا سوپرمن یا مرد عنکبوتی یا زن شگفت انگیز بودید؟ چه کاری می کردید؟

۷- پر کردن شکاف (Gap Filling) : موقعیت فعلی خود – مثلا نقطه A – و هدف و نقطه نهایی خود– مثلا نقطه B – را مشخص کنید. چه شکاف و مسائلی بین این دو نقطه وجود دارد؟ به چه چیزهایی برای پر کردن تمام این شکاف ها نیاز دارید؟ همه را لیست کرده و بنویسید برای بدست آوردن آن ها چه چیزهایی لازم است.

۸- ایده پردازی گروهی (Group Ideation) : جلسه طوفان فکری گروهی داشته باشید. دور هم جمع شوید و ایده پردازی را باهم شروع کنید. چند فکر بهتر از یک فکر است و اجازه دهید جوهره های خلاقیت با هم ادغام شده و جریان یابند.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

۹- نقشه ذهنی (Mind Map) : این روش بهترین ابزار برای تولید ایده های حداکثری به شکل درختی و سلسله مراتبی است. با نوشتن ایده در وسط کاغذ شروع کنید و بعد به نوشتن هر موضوع مرتبط با آن در اطرافش بپردازید و این روند را به همین ترتیب ادامه دهید تا هر موضوع به زیر شاخه ها و آن ها به بخش های کوچکتر تقسیم شوند. در انتها شما چیزی شبیه به یک درخت می بینید که موضوع به موضوع و شاخه به شاخه، خرد شده است و تعداد زیادی از موضوعات مرتبط با خود را پوشش داده است. این تکنیک خلاقیت در ایده پردازی بسیار بسیار فراگیر است.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

۱۰- اثر خلاقانه و خارق العاده (Medici Effect): این تکنیک به این موضوع ربط دارد که چطور موضوعات و ایده های به ظاهر نامرتبط، وجوه مشترک باهم دارند. اهداف خود را کنار اهداف مشابه اما در زمینه های مختلف قرار دهید و راهکارها ومضامین موازی و هم راستا را کشف کنید. به عنوان مثال: اگر هدف شما این است که برنده جایزه اثر هنری بشوید، به موزیسین هایی که این جایزه را گرفته اند یا اساتید یا توسعه دهندگان نرم افزار یا مدیران و… نگاه کنید. آیا مشترکاتی هست که شما بتوانید در موقعیت خودتان آن را اعمال کنید؟ چه عاملی در موفقیت تک به تک آن ها دخیل بوده و شما چطور می توانید آن عامل واحد را در مورد خود به کار بندید.   

۱۱-  تحلیل سوآت (SWOT Analysis) : تحلیل سوات را برای موقعیت خود به کار بندید. نقاط قوت نقاط ضعف و همچنین فرصت ها و تهدیدها را بنویسید. این تحلیل  ذهن شما را به روی ایده های جدید باز می کند. این تکنیک خلاقیت در ایده پردازی، به شما در واضح کردن مساله بسیار کمک می کند.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

۱۲- نوشتن افکار (Brain Writing) : دور هم جمع شوید و خودتان را موظف به نوشتن ایده هایتان بر روی یک کاغذ کنید.  بعد از ۱۰ دقیقه، هر فرد برگه خود را به شخص کناری بدهد تا آن شخص از روی آن ایده، ایده ی دیگری بنویسد. این کار را تا زمانی تکرار کنید تا کاغذ خود به دستتان برسد. این تکنیک خلاقیت در ایده پردازی، گزینه های بسیار زیادی روی میزتان می گذارد.

۱۳- طوفان فکری متغیرها (Variable Brainstorming) : در ابتدا متغیرهایی را که در نتیجه نهایی می خواهید به آن ها برسید مشخص کنید. به عنوان مثال؛  اگر هدف شما رسیدن به x تعداد بازدیدکننده برای وبسایتتان است. متغیر شما تعداد بازدیدکننده ها خواهد بود. سپس، تمام احتمالات برای آن متغیر را لیست کنید. متغیرهای متفاوت برای بازدیدکننده ها این موارد می باشد: جنسیت – سن – نژاد – ملیت – شغل – علاقه مندی ها  و … . سپس به مساله، با در نظر گرفتن هر کدام از این متغیرها فکر کنید. مثلا برای جنسیت: چطور می توانید تعداد بیشتری از بانوان را به وبسایت خود جذب کنید. و یا مردان بیشتری؟ یا در مورد سن؛ چطور می توانید نوجوانان بیشتری به وبسایت خود جذب کنید  یا بزرگسالان و… . و یا حتی در ادامه آن ها را در شکل های مختلف  با هم تلفیق کنید مثل اینکه چطور می توانید نوجوانان دختر فرانسه های بیشتری به وبسایت خود جذب کنید.

۱۴- چالشی (Challenger) : لیستی از تمام فرضیاتی که موقعیت فعلیتان دارد بنویسید و آن ها را به چالش بکشید. به عنوان مثال قصد شما این است که با طوفان فکری به لیستی از ایده ها برای نوشتن رمان عاشقانه خود که می خواهید منتشر کنید برسید. توجه داشته باشید که اینجا سه فرضیه وجود دارد: ۱. ژانر که عاشقانه انتخاب شده  ۲. طول داستان که بلند و به عنوان یک رمان در نظر گرفته شده و ۳. راه ارتباطی و انتشار که کتاب در نظر گرفته شدهاست. این سه فرضیه را به چالش بکشید. چرا عاشقانه و نه یک ژانر دیگر. چرا رمان و نه داستان کوتاه ؟  چرا کتاب و نه ویدیو یا یک پادکست؟ و… .

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

۱۵- راه در رو های فکری (Escape Thinking):  این مورد نیز کمی به مورد قبلی شباهت دارد. به فرضیه هایی که پشت اهدافی که می خواهید به آن ها برسید توجه کنید. سپس آن فرضیه ها را برعکس کنید و از زاویه جدید به آن ها نگاه کنید. مثلا؛ شما می خواهید از فروش کتاب ها به درامد بیشتری برسید و فرضیه شما احتمالا این است که مردم کتاب را برای خودشان می خرند. فرضیه را برعکس کنید. مثلا اینکه مردم کتاب را برای خودشان نمی خرند. این فرضیه منجربه چه چیزی می شود؟ با تغییر در این فرضیه شما متوجه آن دسته از مردمی می شوید که کتاب را به عنوان هدیه برای دیگران یا برای کلکسیون می خرند. فرضیه ی معمول دیگر این است که مردم کتاب ها را می خوانند. متضاد این فرضیه آن است که مردم کتاب ها را تماشا می کنند (تصاویرش را). دور شدن از این فرضیه ها و این تکنیک خلاقیت در ایده پردازی شما را وارد محدوده کاملا جدیدی از تفکر می کند تا راه های جدید رسیدن به اهدافتان را ببینید.

۱۶- تفکر معکوس (Reverse Thinking): فکر کنید که به طور معمول، افراد در موقعیت شما چه رفتاری می کردند، دقیقا برعکس آن را انجام دهید.

۱۷- موجود بودن منابع (Resource Availability): اگر سرمایه و زمان و منابع انسانی و… برایتان حل شده بود چه کار می کردید؟ اگر می توانستید هرچه را که نیاز دارید درخواست کنید و داشته باشیدش، چه کاری می کردید؟

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

۱۸- اغراق (Exaggeration): در هدف خود اغراق کنید و تجسم کنید که حالا چطور با آن مواجه خواهید شد؟ اگر هدفتان بزرگتر از این و یا کوچکتر از این باشد چطور؟ مثلا ده برابر یا صد برابر بزرگتر باشد و یا یک دهم و یا یک هزارم کوچکتر باشد چطور؟

۱۹-  ورودی های تصادفی (Get Random Input) : سعی کنید موقعیت خود را با کلمات، و عناصر تصادفی ترکیب کنید.  مثلا یک کلمه از دیکشنری، روزنامه، کتاب، مجله، صفحه ی وبسایت یا تلویزیون انتخاب کنید و فکر کنید چطور می توانید آن را به ایده خود وصل کنید. یا یک وسیله تصادفی در اتاقتان، خانه تان و یا در همسایگی تان.

۲۰- لیستی از ۱۰۱ ایده بنویسید (Write a list of 101 ideas): روی یک صندلی بنشینید و تا ۱۰۱ ایده برای حل مساله تان ننوشته اید بلند نشوید.  طوفان به پا کنید و بدون محدود کردن ذهنتان هرآنچه به ذهنتان می رسد بنویسید. به هیچ وجه متوقف نشوید تا حداقل به ۱۰۱ ایده برسید. این تکنیک خلاقیت در ایده پردازی را جدی بگیرید و حتما انجامش دهید.

تکنیک خلاقیت در ایده پردازی

نتیجه گیری:

همانطور که ملاحظه می کنید تعداد بیشماری تکنیک خلاقیت در ایده پردازی وجود دارد که شما با استفاده از آن ها می توانید در هر موقعیتی خلاقانه تر ظاهر شوید. پس پیش از شرکت در استارتاپ ویکندها، حتما ایده ی خود را با تکنیک های گفته شده بال و پر دهید و مهم تر از آن، حتما تحقیق و سرچ کنید و با ذهنی غنی در استارتاپ ویکندها شرکت کنید.

نگار هستم، فاندر استارتاپ سیویتاس و فارغ التحصیل معماری و طراحی شهری. به پژوهش و نویسندگی خیلی علاقه دارم و سعی می کنم همیشه در حال یادگیری و نوآفرینی باشم.

    نظرتان را بنویسید

    آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.*